Blootstelling aan fijn stof (i52)

In 2022 bedroeg de bevolkingsgewogen gemiddelde concentratie van fijn stof (PM2,5) in België 9,6 microgram per kubieke meter. Om de duurzame-ontwikkelingsdoelstelling tegen 2030 te realiseren, moet dat cijfer dalen naar 5 microgram per kubieke meter. Dat doel wordt niet bereikt met een voortzetting van de trend sinds 2000 (gegevens beschikbaar in november 2023). De blootstelling aan fijn stof evolueert dus ongunstig.

The chart will appear within this DIV.
The chart will appear within this DIV.
The chart will appear within this DIV.

Blootstelling aan fijn stof - België - trendevaluatie

microgram PM2,5 per kubieke meter, bevolkingsgewogen gemiddelde

 20002005201020152020202220252030
waarnemingen--19.817.012.49.09.6----
trend en extrapolatie (november 2023)--21.316.913.110.29.38.37.3
doelstelling 20305.05.05.05.05.05.05.05.0

IRCEL (2023), rechtstreekse mededeling (09/10/2023).

Blootstelling aan fijn stof - België en internationale vergelijking

microgram PM2,5 per kubieke meter, bevolkingsgewogen gemiddelde

 200520102015201920202020//20052020//2015
België18.418.913.111.09.4-4.4-6.4
EU2719.717.314.811.911.2-3.7-5.4
//: Gemiddelde groeivoeten

Europees Milieuagentschap (2023), Air Quality Health Risk Assessments (Countries), https://discomap.eea.europa.eu/App/AQViewer/index.html?fqn=Airquality_Dissem.hra.countries_sel&EUCountries=Yes&ScenarioDescription=WHO_2021_AQG_Scen_Base&AirPollutant=PM2.5&UrbanisationDegree=All%20Areas%20(incl.unclassified)&Year=2020 (geraadpleegd op 28/09/2023).

Blootstelling aan fijn stof volgens gewest - België

microgram PM2,5 per kubieke meter, bevolkingsgewogen gemiddelde

 2005201020152017202020222022//20052022//2017
Brussels Hoofdstedelijk Gewest20.119.314.113.19.410.3-3.9-4.8
Vlaams Gewest21.218.513.413.110.411.0-3.8-3.4
Waals Gewest17.213.510.19.46.26.9-5.2-5.9
//: Gemiddelde groeivoeten

IRCEL (2023), rechtstreekse mededeling (09/10/2023).

Definitie: de blootstelling aan fijn stof (PM2,5) betreft de concentratie van deeltjes met een diameter kleiner dan 2,5µm, uitgedrukt in microgram per kubieke meter (µg/m³). Die deeltjes komen hoofdzakelijk van verbrandingsprocessen (verwarming van gebouwen, motoren enz.) en in bepaalde industriële activiteiten. Door de grotere concentratie van dit type activiteiten in stedelijke gebieden worden de concentraties daar in groter aantal gemeten, maar er zijn ook metingen in landelijke gebieden. Om deze indicator te berekenen worden de gemeten concentraties aangepast op basis van de bevolking. De Belgische gegevens (met inbegrip van gewestelijke) worden samengebracht door de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (www.irceline.be) die een weging uitvoert op de waarnemingen van de meetstations. Voor EU-landen verzamelt het Europees Milieuagentschap (EMA) deze gegevens en gebruikt het zijn eigen wegingen, die enigszins afwijken van die van de Intergewestelijke Cel..

Doelstelling: de blootstelling aan fijn stof mag een maximumniveau van 5µg/m³ (jaarlijkse gemiddelde concentratie) niet overschrijden.

De duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s die de Verenigde Naties in 2015 hebben aangenomen, bevatten subdoelstelling 11.6: "Tegen 2030 de nadelige milieu-impact van steden per capita reduceren, ook door bijzondere aandacht te besteden aan de luchtkwaliteit en aan het gemeentelijk en ander afvalbeheer".

De Federale beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling bevat doelstelling 35: "De uitstoot van vervuilende stoffen, zoals (...) fijn stof, (...) zal aanzienlijk verminderd zijn en de lucht (binnen en buiten)-, water- en bodemvervuiling zal niet langer een significante – directe of indirecte – weerslag hebben, noch op de gezondheid, noch op het milieu" (Belgisch Staatsblad, 08/10/2013).

Tot slot stelt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in haar mondiale aanbevelingen (WHO global air quality guideline) van 2021 een maximumniveau van 5 μg/m³ voor als jaargemiddelde voor de PM2,5-concentraties.

Evolutie: de PM2,5-concentraties, gemiddeld over alle Belgische stations, zijn gestaag gedaald van ongeveer 20 µg/m³ in 2005 tot 9,6 µg/m³ in 2022.

Internationale vergelijking: tussen 2005 en 2020 liggen de in België (9,4 µg/m³ in 2020 volgens het EMA) waargenomen gemiddelde concentraties op vergelijkbare niveaus als in de EU27 (11,2 µg/m³). In een verdeling van de lidstaten in drie groepen behoort België in 2020 tot de middelmatig presterende groep en het scoort beter dan het Europese gemiddelde. In dat jaar stond Finland met 4,4 µg/m³ op de eerste plaats en Bulgarije met 17,0 µg/m³ op de laatste.

Opsplitsing volgens gewest: het jaargemiddelde van de PM2,5-concentraties gemeten door de stations in 2022 bedraagt 10,3 µg/m³ in Brussel, 11,0 µg/m³ in Vlaanderen en 6,9 µg/m³ in Wallonië. Voor België is dit cijfer 9,6 µg/m³.

VN-indicator: de gekozen indicator stemt overeen met 11.6.2 - Gemiddelde jaarlijkse niveau van fijn stof (bijvoorbeeld PM2,5 en PM10) in steden (bevolkingsgewogen).

Bronnen