Definitie: de blootstelling aan fijn stof (PM_2,5) betreft de concentratie van deeltjes met een diameter kleiner dan 2,5µm, uitgedrukt in microgram per kubieke meter (µg/m³). Die deeltjes komen hoofdzakelijk van verbrandingsprocessen (verwarming van gebouwen, motoren enz.) en in bepaalde industriële activiteiten. Door de grotere concentratie van dit type activiteiten in stedelijke gebieden worden de concentraties daar in groter aantal gemeten, maar er zijn ook metingen in landelijke gebieden. Om deze indicator te berekenen worden de gemeten concentraties aangepast op basis van de bevolking. De Belgische gegevens (met inbegrip van gewestelijke) worden samengebracht door de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (www.irceline.be) die een weging uitvoert op de waarnemingen van de meetstations. Voor EU-landen verzamelt het Europees Milieuagentschap (EMA) deze gegevens en gebruikt het zijn eigen wegingen, die enigszins afwijken van die van de Intergewestelijke Cel..

Doelstelling: de blootstelling aan fijn stof mag een maximumniveau van 5µg/m³ (jaarlijkse gemiddelde concentratie) niet overschrijden.

De duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s die de Verenigde Naties in 2015 hebben aangenomen, bevatten subdoelstelling 11.6: "Tegen 2030 de nadelige milieu-impact van steden per capita reduceren, ook door bijzondere aandacht te besteden aan de luchtkwaliteit en aan het gemeentelijk en ander afvalbeheer".

De Federale beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling bevat doelstelling 35: "De uitstoot van vervuilende stoffen, zoals (...) fijn stof, (...) zal aanzienlijk verminderd zijn en de lucht (binnen en buiten)-, water- en bodemvervuiling zal niet langer een significante – directe of indirecte – weerslag hebben, noch op de gezondheid, noch op het milieu" (Belgisch Staatsblad, 08/10/2013).

Tot slot stelt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in haar mondiale aanbevelingen (WHO global air quality guideline) van 2021 een maximumniveau van 5 μg/m³ voor als jaargemiddelde voor de PM_2,5-concentraties.

Evolutie: de PM_2,5-concentraties, gemiddeld over alle Belgische stations, zijn gestaag gedaald van ongeveer 20µg/m³ in 2005 tot 8,5µg/m³ in 2023.

Internationale vergelijking: tussen 2005 en 2021 liggen de in België (10,7µg/m³ in 2021 volgens het EMA) waargenomen gemiddelde concentraties op vergelijkbare niveaus als in de EU27 (11,4µg/m³). In een verdeling van de lidstaten in drie groepen behoort België in 2021 tot de middelmatig presterende groep en het scoort beter dan het Europese gemiddelde. In dat jaar stond Finland met 5,0µg/m³ op de eerste plaats en Polen met 18,1µg/m³ op de laatste.

Opsplitsing volgens gewest: het jaargemiddelde van de PM_2,5-concentraties gemeten door de stations in 2023 bedraagt 9,2µg/m³ in Brussel, 9,7µg/m³ in Vlaanderen en 6,1µg/m³ in Wallonië. Voor België is dit cijfer 8,5µg/m³.

VN-indicator: de gekozen indicator stemt overeen met 11.6.2 - Gemiddelde jaarlijkse niveau van fijn stof (bijvoorbeeld PM_2,5 en PM₁₀) in steden (bevolkingsgewogen).

Bronnen

• Algemeen

  • SDG’s, duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals): United Nations (2015), Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, document A/RES/70/1.

  • Indicatoren: United Nations (2017), Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, document A/RES/71/313.

  • UN Sustainable Development: https://sdgs.un.org/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

  • UN Sustainable Development Goal indicators website: https://unstats.un.org/sdgs/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

• Specifiek

  • Belgisch Staatsblad: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl; opzoeking op http://www.ejustice.just.fgov.be/doc/rech_n.htm (geraadpleegd op 24/09/2020).

  • WHO (2021), WHO global air quality guidelines, Particulate matter (PM_2.5 and PM₁₀), ozone, nitrogen dioxide, sulfur dioxide and carbon monoxide, https://www.who.int/publications/i/item/9789240034228 (geraadpleegd op 27/09/2023).