Definitie: de indicator meet het aandeel leerlingen van 15 jaar dat niveau 2 (basisniveau) op de PISA-schaal voor leesvaardigheid niet behaalt. Dat is een van de drie kerndomeinen op school, naast wiskundige en wetenschappelijke geletterdheid. De gegevens komen van het Programme for International Student Assessment (PISA), een driejaarlijkse internationale enquête om onderwijssystemen te evalueren door de vaardigheden en kennis van 15-jarige leerlingen te testen. In België voeren de Universiteit Gent en de Université de Liège die testen uit. Omdat de gegevens op een enquête gebaseerd zijn, moet er rekening gehouden worden met een onzekerheidsmarge. De betrouwbaarheidsintervallen zijn te raadplegen op de OESO-website over de PISA-data.

Doelstelling: het aandeel leerlingen van 15 jaar met onvoldoende leesvaardigheid moet minder dan 15% bedragen in 2030.

De duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s die de Verenigde Naties in 2015 hebben aangenomen, bevatten subdoelstelling 4.6: "Er tegen 2030 voor zorgen dat alle jongeren en een groot aantal volwassenen, zowel mannen als vrouwen, geletterd en rekenvaardig zijn".

In de resolutie van de Raad betreffende een strategisch kader voor Europese samenwerking op het gebied van onderwijs en opleiding met het oog op de Europese Onderwijsruimte en verder (2021-2030) herbevestigt de Raad de volgende doelstelling: "Het percentage 15-jarigen dat zwak presteert op het gebied van lezen, wiskunde en wetenschappen moet uiterlijk in 2030 minder dan 15 % bedragen." (Publicatieblad van de Europese Unie, 26/02/2021, 2021/C 66/01).

Evolutie: het aandeel leerlingen van 15 jaar met onvoldoende leesvaardigheid bedroeg 19% in 2000 en 21,3% in 2018 en schommelde steeds rond dat niveau. In 2009 en 2012 daalde het aandeel in twee enquêtes op rij en zo was het aandeel leerlingen met onvoldoende leesvaardigheid in 2012 het laagste: 16,1%. In 2018 was het aandeel het hoogste (21,3%). Deze achteruitgang ten opzichte van 2012 was zichtbaar in de drie kerndomeinen (leesvaardigheid, wiskundige geletterdheid en wetenschappelijke geletterdheid).

Internationale vergelijking: het aandeel leerlingen van 15 jaar met onvoldoende leesvaardigheid in België en in de EU27 evolueert erg gelijklopend en lag in België steeds lager dan in de EU27, al was het verschil in 2015 het kleinste (nog slechts 0,5 procentpunt). In 2018 bedraagt het verschil 1,2 procentpunt. Eurostat waarschuwt in haar commentaar bij de OESO-cijfers ook dat er in heel Europa een achteruitgang is in de schoolresultaten voor de drie kerndomeinen. In een verdeling van de lidstaten in drie groepen behoort België in 2018 tot de middelmatig presterende groep en het scoort beter dan het Europese gemiddelde. In dat jaar stond Estland met 11,1% op de eerste plaats en Bulgarije met 47,1% op de laatste.

Opsplitsing volgens gewest: kan niet worden weergegeven omdat er momenteel geen vergelijkbare gegevens beschikbaar zijn.

Opsplitsing volgens geslacht: Er is een aanzienlijk verschil in het aandeel jongens en meisjes van 15 jaar met onvoldoende leesvaardigheid. Het aandeel meisjes ligt steeds lager dan het aandeel jongens. Het verschil varieerde tussen 5 (in 2015) en 11,5 procentpunt (in 2006) en bedraagt 6,9 in 2018. Het verschil lijkt van 2006 tot 2018 te verkleinen (van 11,5 tot 6,9) door een sterkere achteruitgang van de leesvaardigheid bij de meisjes ten opzichte van de lichte achteruitgang bij de jongens.

VN-indicator: de gekozen indicator stemt overeen met indicator 4.6.1 – Aandeel van de bevolking, per leeftijdsgroep, met minimaal een vaststaand niveau in functionele a) lees- en schrijfvaardigheid en (b) rekenvaardigheid, naar geslacht.

Deze indicator wordt gebruikt om de composiete indicator Menselijk kapitaal, gepubliceerd in het rapport Indicatoren van duurzame ontwikkeling, te berekenen.

Bronnen

• Algemeen

  • SDG’s, duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals): United Nations (2015), Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, document A/RES/70/1.

  • Indicatoren: United Nations (2017), Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, document A/RES/71/313.

  • UN Sustainable Development: https://sdgs.un.org/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

  • UN Sustainable Development Goal indicators website: https://unstats.un.org/sdgs/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

• Specifiek

  • Website van OESO over PISA: http://www.oecd.org/pisa/ (geraadpleegd op 26/04/2019).

  • Publicatieblad van de Europese Unie: https://eur-lex.europa.eu/oj/direct-access.html?locale=nl (geraadpleegd op 11/07/2022).