Definitie: aandeel personen van 16 jaar of ouder dat verklaart zich om financiële redenen de nodige medische zorg niet heeft kunnen veroorloven tijdens de afgelopen 12 maanden. De gegevens komen van de enquête European Union Statistics on Income and Living Conditions (EU-SILC) die onder andere peilen naar de zelfgerapporteerde onvervulde behoeften aan medisch onderzoek omdat ze te duur zijn. Statbel organiseert in België deze binnen de EU geharmoniseerde enquête en stelt de resultaten ervan ter beschikking, onder meer aan Eurostat. De hier gebruikte gegevens komen van Eurostat dat gedetailleerde en vergelijkbare data voor de EU-lidstaten publiceert. Voor België worden data vanaf 2011 gebruikt. Omdat de gegevens op een enquête gebaseerd zijn, moet er rekening gehouden worden met een onzekerheidsmarge. De betrouwbaarheidsintervallen zijn op verzoek verkrijgbaar bij Statbel.

Vanaf 2019 werd de enquêtemethode grondig herzien met het oog op een grotere nauwkeurigheid. In 2020 had de covid-19-pandemie een impact op de gegevensverzameling. Hierdoor zijn de resultaten van SILC 2020 moeilijk te vergelijken met die van de voorgaande jaren (Statbel, 2021). Daarom worden ze niet gebruikt om de langetermijntrend te berekenen en te evalueren.

Doelstelling: het uitstel of afstel van medische zorg moet dalen naar nul.

De duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s die de Verenigde Naties in 2015 hebben aangenomen, bevatten subdoelstelling 1.4: "Er tegen 2030 voor zorgen dat alle mannen en vrouwen, in het bijzonder de armen en de kwetsbaren, gelijke rechten hebben op economische middelen, alsook toegang tot basisdiensten, eigenaarschap en controle over land en andere vormen van eigendom, nalatenschap, natuurlijke hulpbronnen, gepaste nieuwe technologie en financiële diensten, met inbegrip van microfinanciering".

De Federale beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling bevat doelstelling 5: "kwaliteitsvolle gezondheidszorg zal toegankelijk zijn voor iedereen en in het bijzonder voor kwetsbare groepen (mensen met een handicap, kansarmen, vruchtbare en zwangere vrouwen en kinderen, enz.)" (Belgisch Staatsblad, 08/10/2013).

Evolutie: volgens de EU-SILC-enquêtes is het aandeel personen dat verklaart zich om financiële redenen de nodige medische zorg niet heeft kunnen veroorloven gestegen van 1,4% van de bevolking in 2011 tot 2,2 in de periode 2014-2016. Daarna is het gedaald tot 1,4% in 2020, 1,2% in 2021 en 0,9% in 2022, rekening houdend met de nieuwe methodologie gebruikt vanaf 2019.

Internationale vergelijking: in de EU27, daalde dat aandeel van 2,3% tot 1% tussen 2010 en 2021. De evolutie is in België in die periode dus minder gunstig dan in de EU27. In een verdeling van de lidstaten in drie groepen behoort België in 2021 tot de slechtst presterende groep. In dat jaar stonden Finland, Nederland, Slovakije, Tsjechië en Zweden met 0% op de eerste plaats en Griekenland met 5,7% op de laatste.

Opsplitsing volgens gewest: kan niet worden weergegeven omdat er momenteel geen vergelijkbare gegevens beschikbaar zijn.

Opsplitsing volgens geslacht: het aandeel vrouwen dat zich om financiële redenen de nodige medische zorg niet heeft kunnen veroorloven bedroeg in de periode 2011-2022 gemiddeld 2%. Voor mannen is dit 1,4%. In het jaar 2022 bedroeg dit aandeel 1,2% voor vrouwen en 0,7% voor mannen.

Opsplitsing volgens inkomen: personen met de laagste inkomens bevinden zich vaker in een situatie waarin ze zich om financiële redenen de nodige medische zorg niet hebben kunnen veroorloven dan personen met hogere inkomens.

Deze indicator bedroeg voor het eerste kwintiel (de laagste inkomens) 4,1% in 2011 en het steeg tot rond 7,4% in de periode 2014-2016. Daarna volgde een daling tot 6,4% in 2018. In 2019 hebben, rekening houdend met de nieuwe methodologie gebruikt vanaf 2019, 5,1% van de personen in het eerste kwintiel medische zorg uitgesteld om financiële redenen. Voor het jaar 2022 is gedaald tot 2,6%.

In het tweede kwintiel schommelt deze indicator gedurende heel de periode rond 2 Voor het derde en vierde kwintiel bedraagt de indicator in de beschouwde periode gemiddeld respectievelijk 0,9% en 0,3%. In het vijfde kwintiel (de hoogste inkomens) is deze indicator gedurende heel de periode steeds praktisch gelijk aan 0%.

Gerangschikt van het eerste tot het vijfde kwintiel, komen de waarden voor 2022 overeen met 2,6%, 1,4%, 0,5%, 0,2% en 0%.

VN-indicator: de gekozen indicator stemt met geen enkele SDG-indicator overeen, maar sluit wel aan bij subdoelstelling 1.4 aangezien hij de toegang tot gezondheidszorg meet van personen met financiële problemen

Bronnen

• Algemeen

  • SDG’s, duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals): United Nations (2015), Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, document A/RES/70/1.

  • Indicatoren: United Nations (2017), Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, document A/RES/71/313.

  • UN Sustainable Development: https://sdgs.un.org/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

  • UN Sustainable Development Goal indicators website: https://unstats.un.org/sdgs/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

• Specifiek

  • Belgisch Staatsblad: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl; opzoeking op http://www.ejustice.just.fgov.be/doc/rech_n.htm (geraadpleegd op 24/09/2020).

  • Statbel (2021), SILC FAQ, https://statbel.fgov.be/nl/themas/huishoudens/armoede-en-levensomstandigheden/faq, zie vooral ‘Zijn er breuken in de tijdslijn van SILC?’ (geraadpleegd op 10/12/2021).