Definitie: de officiële ontwikkelingshulp (Official Development Assistance of ODA) bestaat uit giften en leningen tegen gunstige financiële voorwaarden die officiële instanties verstrekken aan ontwikkelingslanden en die economische ontwikkeling en welzijn als voornaamste doelstelling hebben. De ODA omvat zowel financiële stromen als de zogenaamde technische bijstand. Ook bepaalde bijdragen aan internationale instellingen behoren tot de ODA. Die indicator wordt uitgedrukt in procent van het bruto nationaal inkomen. De statistieken over ontwikkelingshulp worden opgesteld volgens de regels van het Comité voor Ontwikkelingshulp (Development Assistance Committee, DAC) van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). De gegevens over België en de DAC-landen komen van de OESO, die over de EU27 van Eurostat.

Doelstelling: 0,7 procent van het bruto nationaal inkomen besteden aan officiële ontwikkelingshulp.

De duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s die de Verenigde Naties in 2015 hebben aangenomen, bevatten subdoelstelling 17.2: "Ontwikkelde landen dienen ten volle hun verbintenissen aangaande officiële ontwikkelingshulp te implementeren, waaronder ook de verbintenis van vele ontwikkelde landen om 0,7% van het bruto nationaal inkomen te besteden aan officiële ontwikkelingshulp voor ontwikkelingslanden (ODA/GNI) en 0,15% tot 0,20% voor de minst ontwikkelde landen; ODA-donoren worden aangemoedigd om voor zichzelf een doelstelling te bepalen om minstens 0,2% te besteden aan de minst ontwikkelde landen".

In België staat de kwantitatieve doelstelling van 0,7 procent in de wet van 19 maart 2013 betreffende de Belgische ontwikkelingssamenwerking (Belgisch Staatsblad 12/04/2013, artikel 9). Het regeerakkoord van 2020 kondigt een bindend groeipad aan om de 0,7 procent tegen 2030 te behalen (Federale regering, 2020, p. 96).

Evolutie: in 2021 bedroeg de Belgische officiële ontwikkelingshulp 2,6 miljard US dollar of 0,43% van het bruto nationaal inkomen (bni). Dat is minder dan de 0,46% in 1990. Tijdens de jaren 1990 daalde de ODA, tot het dieptepunt van 0,30% van het bni in 1999. Daarna werd de dalende trend omgebogen, weliswaar met aanzienlijke schommelingen van jaar tot jaar. De ODA bereikte in 2010 met 0,64% zijn hoogste niveau, waarna die weer daalde. De norm van 0,7% werd tot nu toe niet gehaald.

Internationale vergelijking: in 2021 staat België op de elfde plaats van 29 DAC-landen en het scoort beter dan het DAC-gemiddelde. Vijf landen bereikten de 0,7%-doelstelling: Luxemburg, Noorwegen, Zweden, Duitsland en Denemarken. De totale ODA van de DAC-landen bedroeg in dat jaar 186 miljard US dollar of 0,33% van hun gezamenlijke bni. Bijna de helft van de DAC-hulp is afkomstig van EU-landen: in 2021 was dat 45% van het totaal. In absolute bedragen waren de Verenigde Staten de grootste donor, gevolgd door Duitsland, Japan, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk; België kwam op de zestiende plaats. Sinds 1990 ligt de Belgische ODA in procent van het bni steeds hoger dan het DAC-gemiddelde.

Naast België zijn nog 18 andere EU-landen en ook de EU-instellingen lid van het DAC; 8 EU-landen zijn dat niet. Eurostat publiceert gegevens over de officiële ontwikkelingshulp voor alle 27 EU-landen. Van 2000 tot en met 2014 scoorde België beter dan het gemiddelde van de EU27; vanaf 2015 zijn beide nagenoeg gelijk. In een verdeling van de EU-landen in drie groepen behoort België in 2021 met 0,43% tot de best presterende groep, maar het scoort minder goed dan het EU-gemiddelde van 0,49%. In dat jaar stond Luxemburg met 0,99% op de eerste plaats en Cyprus met 0,07% op de laatste.

Opsplitsing volgens gewest: ongeveer 95 procent van de Belgische officiële ontwikkelingshulp komt van de federale overheid. De bijdragen van gewesten, gemeenschappen, provincies en gemeenten zijn samen goed voor de overige 5 procent (FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, 2022).

VN-indicator: de gekozen indicator stemt overeen met indicator 17.2.1 - Netto officiële ontwikkelingshulp, totaal en voor de minst ontwikkelde landen, als aandeel van het bruto nationaal inkomen van de donorlanden van het Comité voor Ontwikkelingshulp van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).

Bronnen

• Algemeen

  • SDG’s, duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals): United Nations (2015), Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, document A/RES/70/1.

  • Indicatoren: United Nations (2017), Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, document A/RES/71/313.

  • UN Sustainable Development: https://sdgs.un.org/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

  • UN Sustainable Development Goal indicators website: https://unstats.un.org/sdgs/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

• Specifiek

  • Belgisch Staatsblad: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl; opzoeking op http://www.ejustice.just.fgov.be/doc/rech_n.htm (geraadpleegd op 10/04/2023).

  • Federale regering (2020), Regeerakkoord – 30 september 2020, https://www.belgium.be/sites/default/files/Regeerakkoord_2020.pdf (geraadpleegd op 10/04/2023).

  • FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (2022), Belgische ODA per kanaal (2018-2020), https://diplomatie.belgium.be/sites/default/files/downloads/oda_2018-2020.pdf (geraadpleegd op 30/05/2022).

  • OECD, Development Co-operation Directorate: http://www.oecd.org/dac/ (geraadpleegd op 10/04/2023).