Definitie: de overheidsschuld is de totale geconsolideerde brutoschuld van de gezamenlijke overheid (federale staat, sociale zekerheid, gewesten en gemeenschappen, lokale overheden) in procent van het bruto binnenlands product (bbp). De gegevens voor België worden verzameld door het Instituut voor de Nationale Rekeningen. Om de vergelijking mogelijk te maken met de andere Europese landen komen de gegevens van Eurostat.

Doelstelling: er is geen doelstelling voor de overheidsschuld tegen 2030. Die indicator moet wel dalen om een duurzaam niveau te bereiken en te convergeren naar het niveau dat door de Europese Unie is vastgesteld (60%).

De duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s die de Verenigde Naties in 2015 hebben aangenomen, bevatten subdoelstelling 17.13: "De globale macro-economische stabiliteit versterken, ook via beleidscoördinatie en beleidscoherentie".

De Federale beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling bevat doelstelling 44: "De schuldenlast die zowel voortvloeit uit sociale verschijnselen als uit milieu- en economische verschijnselen, zal op een houdbaar niveau blijven en de toekomstige generaties dus niet belasten" (Belgisch Staatsblad, 08/10/2013).

De economische theorie suggereert geen ideaal niveau voor de overheidsschuld. Niettemin wordt het begrip 'houdbaarheid van de overheidsfinanciën' gebruikt, dat wordt gedefinieerd als de "financiële stabiliteit op termijn van de overheidsfinanciën (in termen van tekorten en van schuldgraad) (…) zonder breuken of een betekenisvolle discontinuïteit te moeten opleggen in het gevoerde begrotingsbeleid (neutraliteit doorheen de tijd) en die intergenerationele neutraliteit nastreeft" (Hoge Raad van Financiën, 2007). Een houdbare overheidsschuld is dus een niveau dat de houdbaarheid van de overheidsfinanciën mogelijk maakt. Dit niveau kan echter niet kwantitatief worden vastgesteld. De Europese Unie heeft echter in het Verdrag van Maastricht betreffende de Europese Unie (Publicatieblad van de Europese Unie, 29/07/1992) een doelstelling van 60% voor de overheidsschuld, uitgedrukt in aandeel van het bbp van een lidstaat, vastgesteld. Meer dan een binnen een bepaalde termijn te bereiken cijferdoel, is deze doelstelling een referentieniveau dat eerst en vooral beoogt de overheidsschuld van de lidstaten van de EU op hetzelfde niveau te brengen. Deze indicator moet dus dalen.

Evolutie: de overheidsschuld daalde in België van 131,3% van het bbp tot 87,3% tussen 1995 en 2007. Dat was het gevolg van een bijna-stabilisatie van de schuld in lopende prijzen en een toename van het bbp. Sinds 2008 en de financieel-economische crisis is de overheidsschuld gestegen om zich opnieuw boven de symbolische drempel van 100% van het bbp te bevinden. Vanaf 2015 is de indicator gedaald en bereikt 97,7% van het bbp in 2019. Met de covid-19-crisis is de indicator aanzienlijk gestegen tot 104,3% van het bbp in 2022.

Internationale vergelijking: in vergelijking met het gemiddelde van de EU27 ligt de gemiddelde overheidsschuld (in procent van het bbp) in Europa ver onder die van België, respectievelijk 83,5% tegenover 104,3% in 2022. Dit verschil wordt over heel de geanalyseerde periode waargenomen. In een verdeling van de lidstaten in drie groepen behoort België in 2022 tot de slechtst presterende groep. In dat jaar stond Estland met 18,5% op de eerste plaats en Griekenland met 172,6% op de laatste.

Opsplitsing volgens gewest: de overheidsschuld is de consolidatie van de schulden van alle Belgische overheden en is niet opgesplitst volgens gewest. Het aandeel van de federale staat en de sociale zekerheid bedraagt ongeveer 90% van het totaal.

VN-indicator: de gekozen indicator stemt met geen enkele SDG-indicator overeen, maar sluit wel aan bij subdoelstelling 17.13. Het verlagen van de overheidsschuld (en de particuliere schuld) laat toe om de macro-economische stabiliteit op wereldschaal te verhogen en om een duurzamere economie voor de toekomstige generaties te ontwikkelen.

Bronnen

• Algemeen

  • SDG’s, duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals): United Nations (2015), Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, document A/RES/70/1.

  • Indicatoren: United Nations (2017), Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, document A/RES/71/313.

  • UN Sustainable Development: https://sdgs.un.org/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

  • UN Sustainable Development Goal indicators website: https://unstats.un.org/sdgs/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

• Specifiek

  • Belgisch Staatsblad: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl; opzoeking op http://www.ejustice.just.fgov.be/doc/rech_n.htm (geraadpleegd op 24/09/2020).

  • Hoge Raad van Financiën (2007), Verslag 2007, afdeling "Financieringsbehoeften van de Overheid", https://www.hogeraadvanfinancien.be/sites/default/files/public/publications/hrf_fin_2007_03.pdf (geraadpleegd op 24/09/2020).

  • Publicatieblad van de Europese Unie: https://eur-lex.europa.eu/oj/direct-access.html?locale=nl (geraadpleegd op 24/09/2020).