Definitie: de netto-uitstoot van broeikasgassen meet de totale netto-uitstoot op het Belgische grondgebied. De uitstoot van de internationale luchtvaart en zeevaart zijn hierin niet inbegrepen. De beschouwde broeikasgassen zijn die uit het Kyotoprotocol (UNFCCC, 1997): koolstofdioxide (CO₂), distikstofoxide (N₂O), methaan (CH₄) en fluorgassen (HFC’s, PFC’s, SF₆, NF₃) die niet opgenomen zijn in het Protocol van Montreal (UNEP, 1987). Het gaat om de netto-uitstoot: er wordt rekening gehouden met de uitstoot en de absorptie van de LULUCF-sector (Land Use, Land Use Change and Forestry), zoals de CO₂-absorptie door de bossen. De indicator wordt uitgedrukt in miljoen ton CO₂-equivalent (Mt CO₂-eq.). De gegevens komen van de nationale inventarissen van broeikasgassenuitstoot van het Europees Milieuagentschap.

Voor de vergelijking tussen de EU27-landen wordt de totale netto-uitstoot per inwoner gebruikt (de uitstoot van de internationale luchtvaart inbegrepen). Die wordt gepubliceerd door Eurostat in het kader van de opvolging van de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen.

Doelstelling: de uitstoot van broeikasgassen moet dalen met 55% tussen 1990 en 2030.

De duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s die de Verenigde Naties in 2015 hebben aangenomen, bevatten doel 13: "Neem dringend actie om de klimaatverandering en haar impact te bestrijden".

Volgens het federaal regeerakkoord van september 2020 (Federale Regering, 2020) is het "de ambitie om tegen 2030 de broeikasgasuitstoot met 55% te verminderen en tegen 2050 ons land klimaatneutraal te maken". Dit standpunt is in overeenstemming met de Europese doelstelling van "een reductie binnen de Unie van netto-broeikasgasemissies (emissies na aftrek van verwijderingen) van ten minste 55 % in 2030 ten opzichte van de niveaus van 1990" (EU, 2021).

De Federale beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling bevat doelstelling 31: "De Belgische emissies van broeikasgassen zullen in 2050 in eigen land met minstens 80 tot 95% gedaald zijn ten opzichte van hun niveau in 1990" (Belgisch Staatsblad, 08/10/2013).

Evolutie: in het begin van de jaren 1990 steeg de Belgische uitstoot van broeikasgassen (emissies van de internationale luchtvaart niet inbegrepen). Het maximum werd bereikt in 1996 (154,7 Mt CO₂-eq.), toen de strenge winter zorgde voor een bijzonder sterke toename van het verwarmingsgebruik in gebouwen, waardoor de uitstoot van broeikasgassen toenam. Nadien bleef de uitstoot op een peil dat vergelijkbaar was met dat van 1990, vooraleer er een regelmatige daling optrad vanaf 2004. In 2020, beginjaar van de covid-19-pandemie, bedroeg de Belgische uitstoot 106,9 Mt en in 2021 110,6 Mt. Dat betekent een daling met 23% sinds 1990.

Het is te noteren dat de uitstoot van internationale zee- en luchtbunkers (bijtanken in havens en luchthavens) niet is opgenomen in nationale inventarissen van broeikasgasuitstoot. In 2021 waren internationale bunkers goed voor 30,3 Mt CO₂-eq.

Internationale vergelijking: in 2021 heeft België 9,5 t CO₂-eq./inwoner uitgestoten (emissies van de internationale luchtvaart inbegrepen). Die uitstoot ligt ruim boven het gemiddelde van de EU27 (7,9 t/inwoner). In een verdeling van de lidstaten in drie groepen behoort België in 2021 tot de slechtst presterende groep. In dat jaar stond Malta met 4,6 t CO₂-eq./inwoner op de eerste plaats en Luxemburg met 17,6 t/inwoner op de laatste.

Opsplitsing volgens gewest: de netto-uitstoot van broeikasgassen in 2021 bedraagt 2,9 ton CO₂-eq. per inwoner in Brussel, 11,0 in Vlaanderen en 9,1 in Wallonië. Voor België is dit cijfer 9,5 ton CO₂-eq. per inwoner (emissies van de internationale luchtvaart niet inbegrepen). Er is een kleine inconsistentie tussen de gewestelijke en de nationale gegevens, aangezien een deel van de uitstoot en absorptie gelinkt aan de LULUCF-sector (de categorie Harvested wood products) op dit moment niet over de gewesten verdeeld is.

Opsplitsing per sector: daar waar de Belgische uitstoot wordt opgesplitst in 5 grote sectoren (plus een restsector die slechts 2% van de emissies vertegenwoordigt), is de industrie de grootste sector, goed voor 29% van de uitstoot in 2021 (tegenover 34% in 1990). Uitstoot gelinkt aan industriële processen in de ijzer- en staalindustrie, cementproductie enz. is inbegrepen en is verantwoordelijk voor meer dan de helft van de uitstoot in deze sector. Daarna komen het vervoer (van 15% in 1990 naar 22% in 2021) en de verwarming van woningen en tertiaire gebouwen (van 18% in 1990 naar 20% in 2022). De energiesector (productie van elektriciteit en warmte) is goed voor 16% van de uitstoot in 2021 (tegenover 21% in 1990). Tot slot is de landbouw (inclusief bosbouw en visserij) verantwoordelijk voor 11% van de uitstoot in 2021, vergeleken met 10% in 1990. Driekwart van de landbouwuitstoot is gelinkt aan methaanuitstoot, voornamelijk afkomstig van veeteelt, en lachgasuitstoot, voornamelijk afkomstig van gewassen.

VN-indicator: de gekozen indicator stemt overeen met indicator 13.2.2 – Totale uitstoot van broeikasgassen per jaar.

Bronnen

• Algemeen

  • SDG’s, duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals): United Nations (2015), Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, document A/RES/70/1.

  • Indicatoren: United Nations (2017), Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, document A/RES/71/313.

  • UN Sustainable Development: https://sdgs.un.org/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

  • UN Sustainable Development Goal indicators website: https://unstats.un.org/sdgs/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

• Specifiek

  • Belgisch Staatsblad: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl; opzoeking op http://www.ejustice.just.fgov.be/doc/rech_n.htm (geraadpleegd op 24/09/2020).

  • EU (2021), Verordening (EU) 2021/1119 van het Europees Parlement en de Raad van 30 juni 2021 tot vaststelling van een kader voor de verwezenlijking van klimaatneutraliteit, en tot wijziging van Verordening (EG) nr. 401/2009 en Verordening (EU) 2018/1999 (“Europese klimaatwet”), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32021R1119 (geraadpleegd op 25/10/2021).

  • Federale Regering (2020), Regeerakkoord - 30 september 2020, https://www.belgium.be/sites/default/files/Regeerakkoord_2020.pdf (geraadpleegd op 30/10/2020).

  • UNEP (1987), Montreal protocol, UNEP, http://ozone.unep.org (geraadpleegd op 24/09/2020).

  • UNFCCC (1997), Kyoto protocol, United Nations Framework Convention on Climate Change, www.unfccc.int (geraadpleegd op 24/09/2020).