Definitie: landbouwpesticiden zijn chemische stoffen die hoofdzakelijk in de landbouw gebruikt worden om organismen te vernietigen die schadelijk zijn voor gewassen, zoals zwammen, insecten, bacteriën en planten. De geharmoniseerde risico-indicator steunt op de hoeveelheid werkzame stoffen in op de markt gebrachte gewasbeschermingsmiddelen. Deze hoeveelheden worden vermenigvuldigd met risicowegingsfactoren voor verschillende groepen van werkzame stoffen zoals gecategoriseerd in Richtlijn (EU) 2019/782 (Publicatieblad van de Europese Unie, 16/05/2019). De wegingsfactoren weerspiegelen het intrinsieke gevaar van de werkzame stoffen. Deze indicator houdt, daarentegen, geen rekening met de gebruikte hoeveelheden van elk gewasbeschermingsmiddel. De indicator wordt voorgesteld als een index van de gemiddelde prestaties voor de periode 2011-2013 (gemiddelde 2011-2013 = 100). De gegevens komen van Eurostat.

Doelstelling: de geharmoniseerde risico-indicator zou 24,5 moeten bereiken in 2030.

De duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s die de Verenigde Naties in 2015 hebben aangenomen, bevatten subdoelstelling 2.4: "Tegen 2030 duurzame voedselproductiesystemen garanderen en veerkrachtige landbouwpraktijken implementeren die de productiviteit en de productie kunnen verhogen, die helpen bij het in stand houden van ecosystemen, die de aanpassingscapaciteit verhogen in de strijd tegen klimaatverandering, extreme weersomstandigheden, droogte, overstromingen en andere rampen en die op een progressieve manier de kwaliteit van het land en de bodem verbeteren".

De Conferentie van de Partijen van het VN-Verdrag inzake biologische diversiteit van december 2022 heeft nieuwe doelstellingen goedgekeurd in het Mondiale Biodiversiteitskader van Kunming in Montreal, waaronder "De risico's van verontreiniging van uit alle bronnen en hun negatieve gevolgen tegen 2030 verminderen tot niveaus die niet schadelijk zijn voor de biodiversiteit en de functies en diensten van ecosystemen, rekening houdend met cumulatieve effecten, met inbegrip van [...] vermindering van het totale risico van pesticiden en zeer gevaarlijke chemische stoffen met ten minste de helft, onder meer door geïntegreerde bestrijding van schadelijke organismen" (target 7; CBD, 2022). Aangezien het decennium waarop dit Kader betrekking heeft 2020-2030 is, wordt 2020 als referentiejaar beschouwd en op basis daarvan zou deze indicator 24 moeten bedragen in 2030.

De Federale beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling bevat doelstelling 28: "De sociale en ecologische impact van onze productie- en consumptiewijzen op het vlak van voedingsmiddelen zal aanzienlijk verlaagd zijn" (Belgisch Staatsblad, 08/10/2013).

Voor de Europese Unie kondigt de "Van boer ton bord"-strategie van de Europese Commissie het volgende aan: "De Commissie zal aanvullende maatregelen nemen om tegen 2030 het totale gebruik van chemische pesticiden en de daarmee samenhangende risico's evenals het gebruik van gevaarlijkere pesticiden met 50 % te verminderen" (COM/2020/381 definitief; Publicatieblad van de Europese Unie, 20.5.2020).

Evolutie: de geharmoniseerde risico-indicator daalt gestaag van 102 in 2011 naar 41 in 2022.

Internationale vergelijking: net zoals in België daalt de geharmoniseerde risico-indicator in de EU27 gestaag, van 108 in 2011 tot 50 in 2022. In een verdeling van de lidstaten in drie groepen behoort België in 2022 tot de best presterende groep. In dat jaar stond Roemenië met 27 op de eerste plaats en Oostenrijk met 119 op de laatste.

Opsplitsing volgens gewest: kan niet worden weergegeven omdat er momenteel geen vergelijkbare gegevens beschikbaar zijn.

VN-indicator: de gekozen indicator stemt met geen enkele SDG-indicator overeen, maar sluit wel aan bij subdoelstelling 2.4, aangezien de vermindering van het verbruik van gevaarlijke pesticiden helpt bij het in stand houden van ecosystemen.

Bronnen

• Algemeen

  • SDG’s, duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals): United Nations (2015), Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, document A/RES/70/1.

  • Indicatoren: United Nations (2017), Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, document A/RES/71/313.

  • UN Sustainable Development: https://sdgs.un.org/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

  • UN Sustainable Development Goal indicators website: https://unstats.un.org/sdgs/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

• Specifiek

  • Belgisch Staatsblad: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl; opzoeking op http://www.ejustice.just.fgov.be/doc/rech_n.htm (geraadpleegd op 23/10/2018).

  • CBD (2022), Kunming-Montreal Global biodiversity framework, CBD/COP/15/L.25.

  • Publicatieblad van de Europese Unie: https://eur-lex.europa.eu/oj/direct-access.html?locale=nl (geraadpleegd op 23/10/2018).