Definitie: obesitas stemt overeen met een body mass index hoger dan of gelijk aan 30. Deze indicator is het aandeel zwaarlijvige personen in de volwassen bevolking (18 jaar en ouder). De body mass index (of BMI) betreft een antropometrische meting berekend als de verhouding tussen het gewicht in kilogram en de lengte in meter in het kwadraat. De BMI is gecorreleerd met het vetgehalte van het lichaam van een volwassene (Eurostat, 2008). Personen met zwaarlijvigheid lopen een groter risico op chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, diabetes en bepaalde kankers (WHO, 2015). De gegevens komen van de nationale gezondheidsenquêtes uitgevoerd door het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid/Sciensano voor België en van Eurostat voor de andere Europese landen. Omdat de gegevens op een enquête gebaseerd zijn, moet er rekening gehouden worden met een onzekerheidsmarge. Die onzekerheidsmarge wordt groter naarmate de indicator berekend wordt op kleinere subpopulaties. De betrouwbaarheidsintervallen (BI) zijn te raadplegen op de website van Sciensano.

Doelstelling: het aandeel volwassenen met zwaarlijvigheid moet dalen.

De duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s die de Verenigde Naties in 2015 hebben aangenomen, bevatten subdoelstelling 2.2: "Tegen 2030 een einde maken aan alle vormen van slechte voeding, waarbij ook tegen 2025 voldaan moet kunnen worden aan de internationaal overeengekomen doelstellingen met betrekking tot groeiachterstand en ondergewicht bij kinderen onder de 5 jaar; en eveneens tegemoetkomen aan de voedingsbehoeften van adolescente meisjes, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en oudere personen".

De Federale beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling bevat doelstelling 7: "de morbiditeit/mortaliteit door chronische ziekten zal teruggebracht zijn" (Belgisch Staatsblad, 08/10/2013). Aangezien zwaarlijvigheid het risico op cardiovasculaire ziekten, diabetes en verschillende types kanker verhoogt, moet het aandeel volwassenen met zwaarlijvigheid dalen om in de richting van de doelstelling te gaan.

Evolutie: volgens die enquêtes steeg het aandeel volwassenen met zwaarlijvigheid tussen 1997 en 2018. De indicator evolueert van een aandeel van 10,8% volwassenen met zwaarlijvigheid in 1997 naar een aandeel van 15,9% in 2018.

Internationale vergelijking: voor de EU27 publiceert Eurostat gegevens over obesitas bij volwassenen voor 2008, 2014, 2017 en 2019. In 2019 lag België met 16,3% zeer dicht bij het EU-gemiddelde van 16,5%. In dat jaar stond Roemenië met 10,9% op de eerste plaats en Malta met 28,7% op de laatste (Eurostat, 2021).

Opsplitsing volgens gewest: het aandeel volwassenen met zwaarlijvigheid in 2018 is 13,9% in Brussel (BI95% 12,4 – 15,4), 15,0% in Vlaanderen (BI95% 13,5 – 16,4), 18,0% in Wallonië (BI95% 16,0 – 19,9) en 15,9% in België (BI95% 14,8 – 16,9). De vergelijking tussen gewesten en de analyse van de ontwikkeling van deze indicatoren in de tijd moet rekening houden met de omvang van de betrouwbaarheidsintervallen.

Opsplitsing volgens geslacht: het aandeel zwaarlijvige mannen in de steekproef evolueert van 11,5% in 1997 tot 16,7% in 2018, terwijl het aandeel vrouwen evolueert van 12,7% tot 15,9% over dezelfde periode. Tussen 2013 en 2018, heeft het aandeel zwaarlijvige mannen het aandeel zwaarlijvige vrouwen overstegen ten gevolge van een bijzonder snelle stijging.

Opsplitsing volgens inkomen: het aandeel zwaarlijvige volwassenen is lager bij de personen uit de hogere inkomenscategorieën. In 2018 bedraagt het aandeel zwaarlijvigen 18,7% en 17,3% in de twee laagste inkomenskwintielen, 19,9% in de middelste kwintiel en 11,1% in het hoogste inkomenskwintiel.

VN-indicator: de gekozen indicator stemt met geen enkele SDG-indicator overeen, maar sluit wel aan bij subdoelstelling 2.2. De indicatoren voorgesteld voor de opvolging van de SDG's zijn inderdaad niet aangepast aan de Belgische situatie (2.2.1 Prevalentie van groeiachterstand (…) bij kinderen onder de 5 jaar) of worden door België niet opgevolgd (2.2.2 Prevalentie van malnutritie (…) bij kinderen onder de 5 jaar, opgesplitst naar type (overgewicht en ondergewicht)). Obesitas bij volwassenen is het gevolg van een vorm van slechte voeding en is een pertinente problematiek in België. Het is dan ook deze problematiek die gekozen wordt om slechte voeding op te volgen in België.

Bronnen

• Algemeen

  • SDG’s, duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals): United Nations (2015), Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, document A/RES/70/1.

  • Indicatoren: United Nations (2017), Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, document A/RES/71/313.

  • UN Sustainable Development: https://sdgs.un.org/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

  • UN Sustainable Development Goal indicators website: https://unstats.un.org/sdgs/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

• Specifiek

  • Belgisch Staatsblad: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl; opzoeking op http://www.ejustice.just.fgov.be/doc/rech_n.htm (geraadpleegd op 24/09/2020).

  • Eurostat (2021), Obesity rate by body mass index (BMI), SDG_02_10, https://ec.europa.eu/eurostat/ (geraadpleegd op 03/11/2021).

  • WHO (2015), Obesity and overweight. Fact sheet N°311, http://www.who.int.