Definitie: de uitstoot van broeikasgassen (BKG) niet-ETS is de uitstoot van de sectoren die niet vallen onder het Europese emissiehandelssysteem (in het Engels ETS, Emission Trading System). In 2005 werd het ETS ingevoerd in de Europese Unie voor ondernemingen die veel CO₂ uitstoten (bijvoorbeeld de elektriciteitsproductie, de metaalnijverheid, de niet-metaalhoudende mineralen of de meststoffen). Daardoor wordt de BKG-uitstoot onderverdeeld in uitstoot van de ETS-sector en uitstoot van de niet-ETS-sectoren, die voornamelijk het vervoer (buiten de luchtvaart), de diensten, de woningen, de landbouw, het afval en de industrieën die niet onder het ETS vallen, omvatten. De indicator wordt uitgedrukt in miljoen ton CO₂-equivalent (Mt CO₂-eq.). Voor de vergelijking tussen de EU27-landen wordt de uitstoot per inwoner gebruikt. De gegevens komen van Eurostat.

Doelstelling: de uitstoot van broeikasgassen niet-ETS moet met 47% dalen tussen 2005 en 2030.

De duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s die de Verenigde Naties in 2015 hebben aangenomen, bevatten doel 13: "Neem dringend actie om de klimaatverandering en haar impact te bestrijden".

De Federale beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling bevat doelstelling 31: "De Belgische emissies van broeikasgassen zullen in 2050 in eigen land met minstens 80 tot 95% gedaald zijn ten opzichte van hun niveau in 1990" (Belgisch Staatsblad, 08/10/2013).

Op Europees niveau is de doelstelling uit het Klimaat- en energiekader 2030, de niet-ETS-uitstoot met 30% verminderen tussen 2005 en 2030. De Verordening (EU) 2018/842 betreffende bindende jaarlijkse broeikasgasemissiereducties verdeelt deze doelstelling over de lidstaten (Publicatieblad van de Europese Unie, 19/06/2018). Voor België bedraagt de reductiedoelstelling 35% voor dezelfde periode. Deze doelstelling wordt herzien in het kader van de herziening van de algemene doelstelling voor broeikasgasemissies (-55% tegen 2030 in vergelijking met 1990, zie Uitstoot van broeikasgassen). Het voorstel van de Commissie is om de niet-ETS-emissies op Europees niveau met 40% te verminderen (Europese Commissie, 2021). De opsplitsing per Lidstaat stelt voor België als doel een vermindering van 47% voorop tussen 2005 en 2030. Deze doelstelling zal waarschijnlijk worden bevestigd wanneer de nieuwe verordening wordt aangenomen (het geeft in ieder geval een goede grootteorde voor het nieuwe doel). Het wordt dan ook gebruikt als doelstelling voor de niet-ETS-broeikasgasemissie-indicator.

Evolutie: tussen 2005 en 2021 daalde de BKG-uitstoot van de niet-ETS-sectoren in België gemiddeld met 0,8% per jaar, van 78,9 tot 69,5 Mt CO₂-equivalent. Die neerwaartse trend kan onder andere toegeschreven worden aan de resultaten van het gevoerde beleid (bijvoorbeeld het verbruik van wagens en de energieprestatie van gebouwen), de financieel-economische crisis en de prijsschommelingen van energie. Bovendien verklaren de schommelingen in de vraag naar verwarming van gebouwen die toe te schrijven zijn aan de veranderingen van de jaarlijkse weersomstandigheden, grotendeels de jaarlijkse variabiliteit van de BKG-uitstoot in de niet-ETS-sectoren.

Internationale vergelijking: in de periode 2005-2021 daalde de BKG-uitstoot in de niet-ETS-sectoren in België met dezelfde grootteorde dan in de EU27 (ongeveer 12%). Per inwoner uitgedrukt, bedraagt de niet-ETS-uitstoot in België 6,0 ton tegenover gemiddeld 4,8 ton in de EU27, in 2021. In een verdeling van de lidstaten in drie groepen behoort België in 2021 tot de slechtst presterende groep. Enkel Luxemburg en Ierland hebben een hogere uitstoot per inwoner. In dat jaar stond Malta met 2,6 t/inwoner op de eerste plaats en Luxemburg met 12,6 t/inwoner op de laatste.

Opsplitsing volgens gewest: de uitstoot van broeikasgassen niet-ETS in 2020 bedraagt 2,7 ton CO₂-eq. per inwoner in Brussel, 6,0 in Vlaanderen en 6,0 in Wallonië. Voor België is dit cijfer 5,6 ton CO₂-eq. per inwoner. De uitstoot is in 2020 bijzonder laag wegens het begin van de covid-19-pandemie.

VN-indicator: de gekozen indicator stemt met geen enkele SDG-indicator overeen, maar sluit wel aan bij doel 13. De strijd tegen de klimaatverandering vergt immers een aanzienlijke daling van de uitstoot van broeikasgassen.

Bronnen

• Algemeen

  • SDG’s, duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals): United Nations (2015), Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, document A/RES/70/1.

  • Indicatoren: United Nations (2017), Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, document A/RES/71/313.

  • UN Sustainable Development: https://sdgs.un.org/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

  • UN Sustainable Development Goal indicators website: https://unstats.un.org/sdgs/ (geraadpleegd op 18/01/2023).

• Specifiek

  • Belgisch Staatsblad: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl; opzoeking op http://www.ejustice.just.fgov.be/doc/rech_n.htm (geraadpleegd op 24/09/2020).

  • Europese Commissie (2021), Voorstel voor een verordening van het Europese Parlement en Raad tot wijziging van Verordening (EU) 2018/842 betreffende bindende jaarlijkse broeikasgasemissiereducties door de lidstaten van 2021 tot en met 2030 teneinde bij te dragen aan klimaatmaatregelen om aan de toezeggingen uit hoofde van de Overeenkomst van Parijs te voldoen, COM(2021)555.

  • Publicatieblad van de Europese Unie: https://eur-lex.europa.eu/oj/direct-access.html?locale=nl (geraadpleegd op 24/09/2020).